احمد رئیسی با بیان اینکه ۲۵ آوریل مطابق با ۵ اردیبهشت به عنوان روز جهانی مالاریا معرفی شده، اظهار کرد: این روز، فرصت مغتنمی برای ارائه دستاورد کشورها در مهار مالاریا، مشکلات ناشی از این بیماری در سطح جهان و بیان چالش‌هایی است که ممکن است کشورها به ویژه در قالب استراتژی‌ها و برنامه‌های سازمان جهانی بهداشت با آن ها مواجه باشند.

موفقیت ایران در کنترل مالاریا و مبارزه با این بیماری

وی درباره وضعیت مالاریا در کشور گفت: خوشبختانه وزارت بهداشت جمهوری اسلامی ایران هم راستا با نهضت مبارزه جهانی با مالاریا موفق شده طی چهار سال یعنی از سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰ هیچ مورد بومی مالاریا را در کشور نداشته باشد که نشان‌دهنده پیشرفت قابل توجه برنامه کنترل مالاریا پس از شش دهه مبارزه با بیماری در کشور است.

رئیس اداره کنترل بیماری‌های منتقله توسط ناقلین وزارت بهداشت با بیان اینکه پیشرفت‌ها در زمینه کنترل بیماری مالاریا در شرایط سخت سال‌های اخیر به دست آمده، افزود: پیشرفت‌ها با وجود تحریم‌های ظالمانه علیه کشورمان، محدودیت‌های دسترسی به اقلام مورد نیاز بهداشتی بین‌المللی و بار سنگین پاندمی کووید۱۹ میسر شده و بدون حمایت سازمان بهداشت جهانی و کمک‌های تکنیکال و فنی این سازمان و بویژه اقدامات دانشگاه‌های علوم پزشکی جنوب و جنوب شرقی، دستیابی به این موفقیت میسر نبوده است.

رئیسی با اشاره به کمک‌های سازمان بهداشت جهانی علیه بیماری مالاریا اظهار کرد: در کنار کمک‌های سازمان بهداشت جهانی، تلاش همکاران ما به ویژه در دانشگاه‌های علوم‌پزشکی جنوب و جنوب شرقی کشور در استان‌های سیستان‌وبلوچستان، هرمزگان و بخش جنوبی استان کرمان یعنی محدوده تحت پوشش دانشگاه علوم‌پزشکی جیرفت، سبب تحقق دستاورد کنترل بیماری مالاریا شده است. این دستاورد بزرگ در شرایطی محقق شده که ایران در همسایگی کشوری مانند پاکستان با تخمین بیش از ۲ میلیون مورد سالیانه مالاریا قرار دارد. 

وی ادامه داد: با وجود ثبت مواردی از بیماری مالاریا طی سال گذشته که با بررسی‌های کارشناسان وزارت بهداشت همه غیربومی بوده‌اند، اما کشور ایران در بین ۲۲ کشور منطقه مدیترانه شرقی سازمان جهانی بهداشت همچنان یک کشور موفق در کنترل این بیماری شناخته می‌شود.

موارد مالاریا در همسایگان شرقی؛ زنگ خطر برای کشور

رئیس اداره کنترل بیماری‌های منتقله توسط ناقلین وزارت بهداشت با بیان اینکه ثبت نشدن موارد بومی مالاریا طی چهار سال از ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰ در کشور،  پیشتازی ایران در منطقه در زمینه مبارزه با مالاریا را نشان می‌دهد، افزود: متاسفانه به دلیل افزایش بار بیماری در سال ۱۴۰۱ در کشورهای همسایه شرقی، افزایش بیش از حد تصور موارد وارد شده مالاریا از پاکستان و افغانستان و به دنبال آن افزایش ریسک برقراری مجدد چرخه انتقال مالاریا در شهرستان‌های مرزی این منطقه را به شکل قابل توجهی افزایش داده است.

وی با اشاره به وسعت جغرافیایی کشور خاطرنشان کرد: باید به این نکته مهم توجه کرد که ایران یک کشور پهناور و بزرگ است و قابل قیاس با کشورهایی مانند امارات و مراکش نیست که طی سال‌های گذشته موفق به دریافت گواهی حذف مالاریا شده‌اند. کشور بیش از ۸۰ میلیون نفر جمعیت دارد و در جوار کشورهایی مانند پاکستان و افغانستان قرار دارد که آمار بیماری مالاریا در این کشورها نسبت به کشورهای منطقه بسیار بیشتر است.

پیشتازی ایران در منطقه در تشخیص مالاریا

وی با بیان اینکه تشخیص مالاریا از دستاوردهای خوب کشور محسوب می‌شود، اظهار کرد: باوجود سختی‌های همه‌گیری کووید، گسترش نظام تشخیص آزمایشگاهی مالاریا به ویژه سطح تشخیص میکروسکوپی محقق شده؛ به نحوی که بنابر نظر کارشناسان بین‌المللی، ایران در منطقه مدیترانه شرقی سازمان جهانی بهداشت در زمینه تشخیص مالاریا پیشتاز است.

رئیسی خاطرنشان کرد: طی دو سال گذشته، متاسفانه پس از حدود یک دهه که کاهش بیماری مالاریا را تجربه کردیم، شاهد افزایش موارد ابتلا بودیم. البته تاکید می‌شود که تمام موارد ابتلا به مالاریا، وارداتی بوده که از مرزهای جنوب و جنوب‌شرقی کشور به ویژه از پاکستان وارد شده‌اند. اگرچه موارد ابتلا وارداتی بوده اما برنامه‌های انجام شده را متاثر می‌کند. نگرانی ما و همکاران این است که موارد وارد شده از افغانستان و پاکستان پیامدهایی برای برنامه ایران در مهار و حذف مالاریا به همراه داشته باشد.

وضعیت بروز این بیماری در مناطق مختلف کشور

وی با بیان اینکه با وجود گزارش نشدن موارد مالاریا طی سال‌های متمادی، برخی از موارد برای نخستین بار ثبت شده، افزود: برای نخستین بار مواردی از مالاریا در استان‌های همدان، خراسان‌شمالی، چهارمحال و بختیاری، محدوده دانشگاه علوم پزشکی سبزوار و برخی دیگر از مناطق پاک کشور ثبت شده است که همگی مالاریای وارده و غیربومی بوده‌اند و همگی مسافرت‌های مرزی به مناطق جنوب شرقی داشته‌اند.

رئیس اداره کنترل بیماری‌های منتقله توسط ناقلین وزارت بهداشت درباره میزان ابتلا به مالاریا در سال ۱۴۰۲ گفت: پرونده موارد مالاریای کشور با ۱۰ هزار و ۲۶۴ مورد در سال گذشته بسته شد. معتقدیم تمام این موارد اعم از داشتن ملیت ایرانی، افغان یا پاکستانی، جزو موارد وارد شده به کشور هستند.

وی در پایان گفت: امیدواریم بتوانیم با مشارکت نیروهای نظامی و انتظامی، حمایت مسئولان سیاسی و تلاش پزشکان و کارکنان بخش سلامت، با حساسیت هر چه بیشتر در راستای شناسایی به موقع و درمان فوری و کامل بیماران هوشیارانه عمل کرده و افقی روشن برای برنامه مبارزه با مالاریا ترسیم کنیم.